19 دی 1400 - 10:26

خودکفایی برای تامین منافع ملی

نتیجه آنکه اصلاً خودکفایی از منظر رهبرمعظم انقلاب، ترجمه‌ی خوبی برای آتارکی نیست و معنای جدایی دارد؛ معنایی که از قضا، مورد پذیرش عقلا نیز هست. در همه جای دنیا، کالا‌های استراتژیک یله و رها نیستند و متولی مشخصی دارند. طبیعی است که در ایران –که تحت شدیدترین تحریم‌های تاریخ بوده است- مساله‌ی توجه به کالا‌های استراتژیک، پررنگ‌تر نیز هست
نویسنده : دانیال داودی
کد خبر : 10677

پایگاه رهنما:

موسی غنی‌نژاد –اقتصاددان و طرفدار مکتب اتریش- ادعا می‌کند که مشکل اقتصاد کشور، «ایدئولوژی» است. وی برای اثبات این ادعا می‌گوید: «در حوزه‌ی اقتصادی اینکه مشاهده می‌شود افرادی هنوز دم از خودکفایی می‌زنند، نشانه‌ی ایدئولوژی‌گرایی است». او در ادامه، تلاش برای خودکفایی را بی‌معنا دانسته و کسی نمی‌تواند از این موضع دفاع کند! اما واقعیت چیست؟! نگارنده معتقد است، او هم صحیح می‌گوید و هم غلط. صحیح از این بابت که می‌توان اثبات کرد «خودکفایی» با معنایی که در ذهن غنی‌نژاد نقش بسته، برای اقتصاد آسیب‌زاست و غلط از آن جهت که خودکفایی، با تعریفی که از سوی رهبران انقلاب مطرح می‌شود، با معنایی که در ذهن غنی‌نژاد نقش بسته، تفاوت دارد؛ بنابراین می‌توان گفت: وی در دام مغالطه‌ی اشتراک لفظی گرفتار شده است. در این یادداشت، توضیحاتی در مورد این مغالطه در فهم معنای صحیح «خودکفایی» ارائه می‌شود.

• آتارکی چیست؟
خودکفایی مدنظر اقتصاددانان، همان آتارکی (Autarky) در زبان انگلیسی است. منظور از آتارکی نیز آن است که یک کشور هیچ مراوده‌ای با سایر کشور‌ها نداشته باشد و تمام کالا‌ها و خدمات مورد نیازش را، خودش تهیه کند. چنین اقتصادی، به اقتصاد رابینسون کروزوئه‌ای نیز معروف است! رابینسون کروزوئه، شخصیت اصلی یک رمان انگلیسی –نوشته‌ی دانیل دفو- برای سال ۱۷۱۹ میلادی است. رابینسون –شخصیت اصلی این داستان- شخصی بود که زندگی مرفه خود در بریتانیا را رها کرد و به سفر دریایی مشغول شد. از قضا، پس از آنکه از کشتی‌شکستگی جان سالم به در برد، در یک جزیره ساکن می‌شود. او ۲۸ سال به تنهایی در این جزیره زندگی می‌کند تا در نهایت به دست بومیان، پیدا می‌شود. خلاصه آنکه در این رمان، رابینسون کروزوئه تعاملی با دنیای بیرون نداشت و در یک جزیره برای خودش زندگی می‌کرد. حالت آتارکی در اقتصاد، مشابه این وضعیت است و البته به دلایل متعدد، این نوع از اداره‌ی اقتصاد، اصلاً مطلوب نیست.

• خودبسندگی؛ ترجمه بهتر
از دلایلی که در رد آتارکی می‌آورند آن است که ارتباطات تجاری با دنیای خارج، باعث تخصصی‌شدن امور، گسترش سطح تولید و بهبود بهره‌وری می‌شود؛ بنابراین از این طریق به رشد اقتصادی می‌انجامد. از این منظر، حرف غنی‌نژاد که می‌گوید طرفداری از خودکفایی (به معنای آتارکی)، موضعی ایدئولوژیک است و کسی نمی‌تواند از آن دفاع کند، صحیح است. اما سوال اینجاست که آیا این خودکفایی، هم‌معنای همان خودکفایی است که از سوی حضرت امام (ره) مطرح می‌شد و در ادبیات رهبر معظم انقلاب دیده می‌شود؟! خیر! پاسخ منفی است. در برخی آثار، آتارکی را «خودبسندگی» ترجمه کرده‌اند که به‌نظر می‎رسد دقیق‌تر باشد. چون وقتی سخن از آتارکی می‌شود، معنایی که اقتصاددانان غربی در ذهن دارند، آن است که آن اقتصاد، خودش را برای خودش بسنده می‌داند و نیازی به ارتباط با دنیای خارج نمی‌بیند، اما در خودکفایی یا خوداتکایی مدنظر امام و رهبری، چنین معنایی مدنظر نیست. خودکفایی از منطر رهبر معظم انقلاب، یعنی شرایطی که در آن محتاج بیگانه نباشیم و اقتصادمان متکی به خود باشد و تبدیل به اقمار اقتصاد‌های بزرگ نشویم تا اعتماد به نفس ملی و اتکاء به خود را از بین ببریم و با تکانه‌های خارجی، اقتصادمان ویران شود.

• معنای خودکفایی
بنابراین از منظر رهبر معظم انقلاب، خوداتکایی و خودکفایی اصلاً به معنای بستن در‌های اقتصاد و ایجاد یک اقتصاد رابینسون کروزوئه‌ای نیست. ایشان خودکفایی را اینطور معنا می‌کنند که باید «نیاز‌های اصلی را خود تامین کنیم» یا «آن چیزی که کشور لازم دارد، در داخل قابل تامین باشد». همچنین ایشان در دیدار جمعی از کارگران و معلمان در سال ۱۳۷۲ تاکید می‌کنند که استقلال اقتصادی، به معنای لغو داد و ستد با دنیا نیست؛ بنابراین در خودکفایی از منظر رهبری، اولاً لازم است نیاز‌های اصلی در داخل تولید شوند؛ یعنی کالا‌های استراتژیک که برای یک اقتصاد حیاتی هستند، باید در داخل تامین شوند تا دچار مشکل نشویم. کالا‌هایی مانند گندم یا موشک، از این دست هستند. همچینن اگر سایر کالا‌ها را وارد می‌کنیم، اشکالی ندارد به شرط آنکه اگر آن کالا، چیزی بود که کشور آن را لازم داشت، باید تکنولوژی ساختش را در داخل داشته باشیم تا هر زمان که تحریم شدیم، بتوانیم خودمان آن کالا را تامین کنیم.

• مغالطه اشتراک لفظی
نتیجه آنکه اصلاً خودکفایی از منظر رهبرمعظم انقلاب، ترجمه‌ی خوبی برای آتارکی نیست و معنای جدایی دارد؛ معنایی که از قضا، مورد پذیرش عقلا نیز هست. در همه جای دنیا، کالا‌های استراتژیک یله و رها نیستند و متولی مشخصی دارند. طبیعی است که در ایران –که تحت شدیدترین تحریم‌های تاریخ بوده است- مساله‌ی توجه به کالا‌های استراتژیک، پررنگ‌تر نیز هست. شاید اگر آتارکی از ابتدا، خود بسندگی معنا می‌شد یا معنای خودکفایی از منظر رهبری درست تبیین می‌شد، امروز تا این حد با مشکل کج‌فهمی در این حوزه مواجه نبودیم؛ بنابراین در بسیاری از انتقاداتی که به سیاست خودکفایی وارد شده، به دلیل وجود اشتراک لفظی، مغالطه رخ داده است. خودکفایی از منظر رهبر معظم انقلاب، نه تنها یک موضع ایدئولوژیک نیست، بلکه باید آن را کاملاً در جهت تامین منافع ملی فهمید.

ارسال نظرات